Sanktuarium w Janowie Lubelskim z wielu powodów jest niezwykłe. Miały tu bowiem miejsce objawienia, które wiążą się z powstaniem miasta.
Działo się to krótko po założeniu Janowa. Na początku listopada 1645 roku, na drodze do kościoła tutejszemu bednarzowi Wojciechowi Boskiemu ukazała się Matka Boża trzymająca dwie zapalone świece w towarzystwie dwóch aniołów. Jak się później okazało był to początek całej serii objawień, z których ostatnie odnotowano 200 lat później.
Pięć lat wcześniej Katarzyna z Ostrogskich Zamoyska na podstawie przywileju króla Władysława IV założyła Janów Lubelski. Dziś jej pomnik zdobi rynek miasta. W tym czasie miasto nazywało się Janów Ordynacki, jako że stanowił centrum obwodu Ordynacji Zamojskiej. Już na tym etapie miasto zostało oddane w opiekę Matce Przenajświętszej, co znalazło odbicie m.in. w herbie miasta gdzie Jej wizerunek znajduje się do dziś.
W związku z pierwszymi objawieniami w połowie XVII wieku powstała w Janowie drewniana kaplica i już wtedy umieszczono tam cudowny obraz Matki Bożej podarowany przez Jana Zamoyskiego. Miejsce już wówczas nabierało takiego znaczenia, że ów Jan Zamoyski zadecydował, że powstanie tu kościół i klasztor, przekazany następnie zakonowi Dominikanów. W kolejnych latach oddziaływanie cudownego wizerunku rosło, tak że zapadła decyzja, by rozpocząć budowę murowanego kościoła, który ostatecznie ukończono w połowie XVIII wieku. Do dziś zachwyca on wiernych i przybywających do Janowa turystów. Na szczególną uwagę oprócz obrazu zasługują rokokowe ołtarze, XIX-wieczna chrzcielnica, bogato zdobiona ambona oraz 19-głosowe organy. Świątynia ma układ bazylikowy z piękną fasadą i dwoma wieżami.
Szczególnym przedmiotem kultu w janowskim sanktuarium jest cudowny obraz Matki Bożej Różańcowej, zwanej też Łaskawą, wzorowany na wizerunku Matki Bożej Śnieżnej z rzymskiej bazyliki Santa Maria Maggiore.
Obraz Matki Bożej ma wymiary 92x176 i jest namalowany farbami olejnymi na drewnie lipowym. Głowa Matki Bożej jest lekko zwrócona w kierunku Syna. Z tego pięknego obrazu – jak zauważył dominikanin Konstanty M. Żukiewicz - Matka Boża „patrzy w świętej zadumie w dal, równocześnie wzrok Jej przenika w głąb twej duszy, że oprzeć się temu wejrzeniu nie zdołasz”.
Wizerunek uznano za cudowny w 1762 roku, a koronowany został 8 września 1985 roku. Z obrazem od samego początku wiązano liczne cuda. W księdze łask i cudów odnotowano aż 166 przypadków. Za nieprawdopodobne należy uznać zdarzenie, które miało miejsce we wrześniu 1939 roku, kiedy do kościoła wpadła niemiecka bomba. Nie wybuchła jednak i to zdarzenie uznane zostało za cudowne.
W klasztorze, który znajduje się koło kościoła znajduje się Muzeum Sanktuaryjne, w którym znajdziemy wiele eksponatów związanych z dziejami kościoła i wiernych.
Miejscem wartym szczególnej uwagi jest też kaplica zjawienia, w której znajduje się rzeźba Matki Bożej z Dzieciątkiem z XVII wieku. Znajduje się ona w ogrodzie za kościołem.
Dziś sanktuarium w Janowie znane jest przede wszystkim w regionie. W dawnej Polsce było jednym z najbardziej znanych. Niedługo po pierwszych objawieniach miejscowy kronikarz notował:
„Po wszystkiej tedy Koronie Polskiej szerzyła się co dzień sława tego miejsca świętego i zewsząd, z różnych stron i prowincji […] przyjeżdżali nawiedzając to miejsce święte, a oddając śluby i wolę swoją Bogu Najświętszemu i Matce Syna Jego Jednorodzonego”.
Między innymi dlatego sanktuarium w Janowie wszystkim zainteresowanym polskim dziedzictwem duchowym zdecydowanie polecamy.
